Ondersteunende zorg

Uitgangsvraag

Wat is de rol van ondersteunende zorg bij patiënten in de palliatieve fase met diarree?

Methode: consensus-based

Om de bijkomende gevolgen van diarree bij patiënten in de palliatieve fase te voorkomen en/of te behandelen, kan ondersteunende zorg worden ingezet.

Aanbevelingen

• Geef aandacht aan eventuele gevoelens van schaamte bij incontinentie en geurproblemen.
• Bespreek wat de rol van de naaste kan zijn bij niet-medicamenteuze maatregelen, voedingsadviezen en therapietrouw.
• Ga na of er ondersteuning/begeleiding gewenst is van professionele zorgverleners bij de uitvoering van leefregels, voedingsadviezen en therapietrouw. Overweeg om een diëtist te betrekken. Geef advies over adequaat incontinentiemateriaal en hoe dit verkregen en vergoed kan worden. Consulteer of verwijs hiervoor eventueel naar een (wijk)verpleegkundige of stomaverpleegkundige.
• Geef advies over geschikte huidproducten bij eventueel huidletsel (vochtletsel) dat is ontstaan door diarree. 
• Denk bij patiënten met een stoma of bij huidproblemen rond de anus of bij dreigend vochtletsel aan overleg met of verwijzing naar een gespecialiseerde (wond)verpleegkundige of een gespecialiseerde verpleegkundige op het gebied van stomazorg en fecale incontinentie.
• Overweeg om een klachtendagboek bij te laten houden door de patiënt/naaste met als doel inzicht te krijgen in frequentie, duur en effect van beleid.
   

Voor deze uitgangsvraag is geen systematisch literatuuronderzoek verricht.

Diarree kan leiden tot complicaties en problemen op diverse terreinen. Samen met de patiënt en diens naasten dient geïnventariseerd te worden in welke mate diarree invloed heeft op de fysieke, psychische, sociale en spirituele dimensie. Leg vast of er volstaan kan worden met alledaagse aandacht en/of er behoefte bestaat aan begeleiding of behandeling [IKNL/Palliactief, 2017].

De werkgroep is van mening dat ondersteunende zorg bij moeilijk te behandelen diarree en/of problematiek op meerdere gebieden geboden kan worden, o.a. door:

• Bespreek wat de rol van de naaste kan zijn bij uitvoering van niet-medicamenteuze maatregelen, voedingsadviezen en therapietrouw.
• Ga na of er ondersteuning/begeleiding gewenst is van professionele zorgverleners bij de uitvoering van leefregels, voedingsadviezen en therapietrouw. 
• Geef aandacht aan eventuele gevoelens van schaamte bij incontinentie en geurproblemen.
• Geef advies over adequaat incontinentiemateriaal en hoe dit verkregen en vergoed kan worden; consulteer of verwijs hiervoor eventueel naar een (wijk)verpleegkundige of stomaverpleegkundige.
• Geef advies over geschikte huidproducten bij evt. huidletsel (vochtletsel) die is ontstaan door diarree. 
• Denk bij patiënten met een stoma of bij huidproblemen rond de anus aan overleg met of verwijzing naar een gespecialiseerde verpleegkundige op het gebied van stomazorg en fecale incontinentie.
• Bij decubitus of smetten kan gebruik worden gemaakt van de informatie uit de ‘landelijke multidisciplinaire richtlijn Smetten (intertrigo) preventie en behandeling’ van de V&VN 
• Er is enig bewijs dat het monitoren van klachten zoals diarree een gunstige invloed heeft op de ernst van de klachten. In een gerandomiseerd onderzoek naar het effect van de “symptoommonitor” op de ernst en prevalentie van symptomen, bij patiënten in de palliatieve fase van kanker, vond men een relevante maar niet statistisch significante afname van de ernst voor acht van de tien gemonitorde symptomen, waaronder diarree [Hoekstra 2006]. Maak in samenspraak met patiënt en naasten de afweging om een dagboek bij te houden. Een voorbeeld is het Ontlasting dagboek - Alrijne Ziekenhuis. Het bijhouden van een klachtendagboek kan belastend zijn voor (laaggeletterde) patiënten. 

In sommige culturen kan praten over ontlasting lastig zijn, omdat men niet gewend is te praten over ontlasting. Ontlasting is vaak een schaamtevol onderwerp, zowel voor de patiënt als voor de naasten, zie hiervoor de handreiking 'Palliatieve zorg voor mensen met een niet-westerse achtergrond'.
 

Alrijne Ziekenhuis. Ontlasting dagboek. [Internet]. Beschikbaar op: https://www.alrijne.nl/media/3422/ontlasting-dagboek.pdf. [Geraadpleegd 30 Mei 2024].

Hoekstra J, de Vos MAR, van Duijn NP, Schade´ E, Bindels PJE. Using the Symptom Monitor in a Randomized Controlled Trial: The Effect on Symptom Prevalence and Severity. Journal of Pain and Symptom Management.2006; 31(1):22-9.

IKNL/Palliactief. Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. 2017

PZNL, Palliatieve zorg voor mensen met een niet-westerse achtergrond. [Internet]. Beschikbaar op: https://palliaweb.nl/richtlijnen-palliatieve-zorg/richtlijn/zorg-voor-mensen-met-niet-westerse-achtergrond. [Geraadpleegd 3 juni 2024]