Aquazorg
Aquazorg – een term die is afgeleid van het bekendere ‘hydrotherapie’ – is als volgt gedefinieerd:
“De (verpleegkundige) toepassing van water bij verschillende temperaturen en in zijn verschillende toestanden om verlichting van symptomen, versterking van de eigen krachtbronnen en een toestand van comfort en welbevinden te bereiken” [Kerkhof 2016].
Hete of koude toedieningen met water zijn door de geleidingseigenschappen van water effectiever dan ‘droge’ warmte zoals die van een warmtedeken of kruik [Mooventhan 2014]. Zodra het lichaam via de thermoreceptoren in de huid waarneemt dat er sprake is van een verhoging of verlaging van de kerntemperatuur, komt onmiddellijk een respons op gang van het autonome zenuwstelsel. Diverse regelsystemen brengen de kerntemperatuur weer naar normaal terug. Deze werking wordt in de aquazorg gebruikt om fysiologische reacties op een temperatuurprikkel te doen ontstaan, die helpen te ontspannen en/of lichaamsfuncties te ondersteunen.
In de review van Reger [2022] betroffen twee van de tien studies warme baden en warme voetbaden [Fujimoto 2017, Yamamoto 2011]. Fujimoto [2017] vond een significante afname van angst na een warm bad bij 20 patiënten met een terminaal stadium van kanker. Yamamoto [2011] vond een significante verbetering van pijn, comfort en ontspanning na een warm voetbad bij patiënten met een ongeneeslijke vorm van kanker; in de controle-arm (geen voetbad) werden geen veranderingen gevonden.
Twee andere studies uit de review van Reger betroffen het effect van aquazorg bij patiënten met gynaecologische maligniteiten die behandeld werden met chemotherapie. Yang [2010] vond minder vermoeidheid en minder slaapproblemen bij toepassing van warme voetbaden in vergelijking met geen warme voetbaden. Park [2015] vond een vergelijkbaar effect van warme voetbaden en voetmassage op chemotherapie-geïnduceerde neuropathie.
In een RCT van Akyuz Ozdemir [2021] bleken warme voetbaden met zout water effectief bij vermoeidheid bij patiënten die behandeld werden met chemotherapie. Uit een RCT van Emine [2022] bleek een positief effect van koude voetbaden op chemotherapie-geïnduceerde neuropathie en kwaliteit van leven; dit gold niet voor de groepen die warme voetbaden of geen voetbaden kregen.
Zie Tabel F voor details over bovengenoemde studies.