Download hele richtlijn
Tabel D. Gerandomiseerde gecontroleerde studies (RCT's) waarbij aromazorg is vergeleken met standaardzorg of een andere interventie bij patiënten in de palliatieve fase. Tabel E. Systematische reviews en meta-analyses over aromazorg bij patiënten met kanker in de curatieve of de palliatieve fase.
| Studie | Patiënten | N | Vergelijking | Uitkomstmaten | Uitkomst |
| Barati 2016 (Iran) |
Dialyse-patiënten (thuis en in dialyse-centrum) |
46 | Inhalatie van rozewater ’s nachts en voor dialyse ged. 4 weken vs standaardzorg Door: patiënten (na instructie door verpleegkundigen) |
Angst, na 2 en 4 weken | Geen significant verschil na 2 weken (p=0,09). Significant verschil na 4 weken (p<0,001) |
| Goepfert 2017 (Duitsland) |
Palliatieve patiënten (15 bij bewustzijn, 5 bewusteloos) 10 gezonde controles (Afdeling palliatieve zorg in ziekenhuis) |
30 | Inhalatie van citroen- en lavendelolie ged. 10 min, 3x in 90 minuten vs inhalatie van water Door: onderzoeker |
Hart- en ademhalings-frequentie Bloeddruk Zuurstof-saturatie |
Citroenolie: toename van de meeste parameters in alle groepen (m.n. bij palliatieve patiënten) Lavendelolie: geen verandering of afname in alle groepen. Water: In geen enkele groep verandering na inhalatie |
| Kawabata 2020 (Japan) |
Advanced cancer (Afdeling palliatieve zorg in ziekenhuis) |
74 | Aromamassage met lavendel en/of sinaasappelolie (eenmalig) vs geen aromamassage Door: massagetherapeut |
Kwaliteit slaap en vermoeidheid direct na massage en de volgende dag | Geen verschillen tussen beide groepen |
| Kyle 2006 (Engeland) |
Palliatieve patiënten (thuis, polikliniek, afdeling) | 37 | Massage van been en voet met sandelhoutolie versus amandelolie vs aromasteen met sandelhoutolie, 1x per wk ged 4 wk Door: aroma-therapeut |
Angst direct na interventie | Geen interpretatie mogelijk door baseline verschillen en kleine aantallen patiënten per groep |
| Lai 2011 (Hong Kong) |
Advanced cancer met obstipatie (oncologie-afdeling) | 45 | Buikmassage vs aroma-buikmassage (5 dagen achter elkaar) vs standaardzorg Door: getrainde verpleegkundigen en aroma-therapeut |
Obstipatie, KvL, direct na laatste interventie | Significante verbetering van obstipatie en KvL over tijd alleen in aroma-buikmassage-groep, niet bij buikmassage of standaardzorg. Significante verschillen in obstipatie en KvL tussen aroma-massage, massage en usual care |
| Serfaty 2012 (Engeland) |
Advanced cancer (n=34) Vroeg stadium kanker (n=5) Scores >8 op HADS voor angst en/of depressie |
39 | Massage met essentiële olie vs cognitieve gedragstherapie, 8 sessies van 1 hr in 10 weken Door: gekwalificeerd aromatherapeut |
Depressie, angst en KvL, na 3 en na 6 mnd | Verbetering van angst, depressie en KvL in beide groepen na 3 en 6 mnd Geen significante verschillen tussen beide groepen. |
| Soden 2013 (Engeland) |
Advanced cancer (palliatieve zorg-instelling) | 42 | Rugmassage met lavendelolie + basisolie vs rugmassage met basisolie (1x/wk in 4 wk) vs standaardzorg Door: therapeuten |
Pijn, slapen, angst, depressie, symptom distress en KvL, iedere week | Geen significante verandering t.o.v. baseline van pijn, slapen, angst en symptom distress direct na aromatherapie en na 4 weken. |
| Wilcock 2004 (Engeland) |
Advanced cancer (hospice) |
46 | Massage met lavendelolie en kamille van rug, nek, schouders of hand ged. 30 min, 1x per week ged. 4 wk vs standaardzorg Door: gekwalificeerd aromatherapeut |
Lichamelijke klachten, stemming en KvL direct na de interventie | Verbetering van klachten, stemming en KvL in beide groepen. Geen significante verschillen tussen de groepen |
| Wilkinson 1995, (Engeland) |
Palliatieve patiënten (palliatieve zorg centra) |
51 | Massage met Roman kamilleolie van gehele lichaam vs amandelolie, wekelijks ged. 3 wk | Angst na iedere massage en na 4 wk Rotterdam Symptom Checklist na 4 weken | Geen verschil in angst tussen beide armen |
| Wilkinson 1999 (Engeland) |
Palliatieve patiënten (palliatieve zorg centra) |
103 | Massage met van gehele lichaam met Roman kamilleolie + basisolie vs rugmassage met basisolie wekelijks ged. 3 wk |
Angst na iedere massage en na 4 wk Rotterdam Symptom Checklist na 4 weken | Afname van angst in beide groepen na de massage, geen verschil tussen beide groepen Geen verschil in depressie Geen verschillen na 4 wk van de schalen van de RSCL tussen beide groepen |
| Yildirim 2020 (Turkije) |
Palliatieve patiënten (palliatieve zorg centra) |
68 | Inhalatie van lavendelolie ged. twee avonden vs geen inhalatie Door: getrainde verpleegkundigen |
Kwaliteit van slaap en vitale tekenen (adem- en hartfrequentie, bloeddruk en zuurstof-verzadiging | Verbetering van kwaliteit van slaap op beide dagen. Geen verschil in vitale tekenen |
KvL: Kwaliteit van leven
NS: Geen significant verschil tussen experimentele en controlegroep
ESAS: Edmonton Symptom Assessment Scale
Handreiking_Complementaire_Zorg_voor_Volwassenen_Tabel_D.pdf