Herkennen crisis

Uitgangsvraag

Hoe is een spirituele crisis te herkennen?

Methode: Consensus-based

Aanbevelingen

Let voor het herkennen van een spirituele crisis op signalen als:

• Diepgaande vragen over de betekenis of zin van het eigen leven;
• Rouw of verlies van de verbinding met zichzelf, anderen of een hogere macht (God);
• Een diepgaande verandering in de persoon;
• Een cirkelend proces van zoeken maar niet vinden van evenwicht

Bij herkenning of vermoeden van spirituele crisis is doorverwijzing gewenst.

Er is geen heldere consensusdefinitie van een spirituele crisis in de literatuur. Op basis van artikelen van Agrimson [2009], Balk [1999] en Yang [2010] stellen we de volgende definitie van spirituele crisis voor:

‘een acute verstoring in het verstaan van het zelf, de wereld en/of het transcendente, door externe stressoren, waarin het individu een keerpunt of splitsing bereikt, die leidt tot een significante verandering van de wijze waarop men zichzelf en de wereld verstaat.’

Een spirituele crisis kan zich verbergen onder symptomen van lichamelijke en psychosociale aard.

Kenmerken van een spirituele crisis zijn [Agrimson 2009, Balk 1999, Yang 2010]:

• Diepgaande vragen en/of twijfels over de betekenis van iemands eigen leven;
• Rouw of een gevoel van diep verlies, vaak als gevolg van een verstoring in gehechtheid van een persoon of een verbinding met zichzelf, anderen of een hogere macht (God);
• Een kritiek moment of keerpunt waarin een persoon wordt veranderd door de crisis;
• Cirkelend proces van zoeken maar niet vinden van evenwicht.

Een spirituele crisis kan zich verbergen onder symptomen van lichamelijke en psychosociale aard. Bij een spirituele crisis vertoont een patiënt doorgaans een of meer van de volgende kenmerken:

• Diepgaande vragen over de betekenis van het eigen leven;
• Rouw of verlies van de verbinding met zichzelf, anderen of een hogere macht (God);
• Een diepgaande verandering in de persoon;
• Een cirkelend proces van zoeken maar niet vinden van evenwicht

Een spirituele crisis kan optreden bij acute situaties (zoals ernstig verlies, terminale ziekte, of plotseling perspectief op langer leven nadat op basis van een eerdere inschatting van levensverwachting al afscheid genomen was). Deze kunnen het zelfverstaan van een persoon bedreigen of leiden tot een verslechtering diverse volgende terrein.

Een spirituele crisis kan zowel negatieve als positieve gevolgen hebben.

Een spirituele crisis kan optreden bij acute situaties (zoals ernstig verlies, terminale ziekte, of plotseling perspectief op langer leven nadat op basis van een eerdere inschatting van levensverwachting al afscheid genomen was). Deze kunnen het zelfverstaan van een persoon bedreigen of leiden tot een verslechtering op een van de volgende terreinen:

• Gevoel van vertrouwen in (of toebehoren aan) God en de wereld (laat God mij nu in de steek?)
• Gevoel van doel of zin (wat heeft het voor zin om zo te lijden?)
• Gevoel van innerlijke vrede (hoe vind ik de rust terug in mezelf?)
• Hoop in de toekomst (wat hoop ik nog te beleven?)
• Werkelijkheidszin (hoe kom ik uit deze nachtmerrie?)
• Gevoelens van verbondenheid, geborgenheid, veiligheid (ik voel me zo alleen)
• Waardenbesef (waar doe ik het allemaal voor?)
• In staat zijn zichzelf te overstijgen (ik ben mezelf kwijt)
• Creativiteit (ik zit helemaal vast)
• Behoefte aan vergeving/gevoelens van schuld (ik kan het nooit meer goedmaken)
• Gevoel van continuïteit met het verleden (ik herken mezelf niet meer)
• Verbinding met betekenisvolle mensen, plekken (huis, natuur), relaties, functies etc.

Een spirituele crisis kan zowel negatieve als positieve gevolgen hebben, afhankelijk van persoonlijke en andere factoren.

Negatieve gevolgen:

• Fysieke symptomen als energieverlies, angst, benauwdheid, pijn in borst of buik, overgevoeligheid voor geluid of licht, anorexie
• Psychische symptomen als boosheid, verzet, en depressie
• Stuurloosheid
• Sociale teruggetrokkenheid
• Frequente huilbuien
• Afgenomen aandachtsspanne
• Controleverlies over emoties of gedachten
• Suïcidale gedachten
• Gevoelens van verlatenheid
• Existentiële eenzaamheid

Positieve gevolgen:

• Een gevoel van vernieuwing of spiritueel ontwaken
• Geestelijke veerkracht
• Hernieuwing van hoop
• Zelf-organisatie
• Post-traumatische groei
• Vernieuwing van relaties of relationele groei