Top tien tips bij pijnbestrijding

In de palliatieve zorg is veel kennis van, en ervaring met farmacologische en niet-farmacologische pijnbestrijding, volgens de drie stappen van de WHO-pijnladder. Er wordt weleens gedacht aan het toevoegen van een vierde stap: Invasieve ingrepen. 

Tien van deze ingrepen in kort bestek: 

1. Coeliacusblok. De plexus coeliacus wordt uitgeschakeld door er alcohol in te spuiten van dorsaal of via een gastroscoop. Werkt tegen bovenbuikspijn. De werking houdt vier tot zes maanden aan. 
2. Hypogastricusblok. Uitschakelen van de plexus hypogastricus: bovenste ter hoogte van L5-S1. Vermindert pijn in het bekken.  
3. Ook hypogastricusblok. Uitschakelen van de plexus hypogastricus: onderste ter hoogte van S2-4, moeilijker te bereiken dus. 
4. Epiduraal toedienen van een kleine hoeveelheid lokaal anestheticum en een opioïde levert vaak uitstekende pijnbestrijding op in het gebied van romp en benen. Er is een korte opname in een ziekenhuis nodig. Beheer van de pomp kan prima daarbuiten. Geschikt voor mensen met een levensverwachting van dagen tot weken. 
5. Implanteerbare intrathecale pomp. Geschikt voor patiënten met een prognose van een half jaar of langer. Hierdoor is het mogelijk zowel opioïden als lokaal anesthetica, en andere medicatie toe te dienen zoals calcium- en NMDA-antagonisten. Dit geeft vaak uitstekende pijnbestrijding. 
6. Percutane vertebroplastiek. Hierbij wordt een uithardende stof gespoten in een wervel die ten gevolge van een metastase inzakt.  
7. Ruggenmergstimulatie is een niet-farmacologische vorm van pijnbestrijding, geschikt voor mensen met een lange prognose. Eerst worden draden epiduraal aangebracht en aangesloten op een elektriciteitsbron buiten het lichaam. Bij voldoende resultaat kan ook deze bron subcutaan geplaatst worden. 
8. Botox bij spasticiteit die pijn geeft of in speekselklieren bij sialorroe. Dit kan elke drie maanden herhaald worden.  
9. Lokale injecties met een steroïde en een lokaal anestheticum worden vaak toegepast bij benigne pijn van het bewegingsapparaat. Ook patiënten met kanker kunnen dit soort pijn hebben. 
10. Ketamine, toegevoegd aan een opioïde kan de benodigde opioïdedosis verlagen en helpt tegen morfine-geïnduceerde pijn. Het kan enteraal en parenteraal gegeven worden. 

Commentaar 

Dit alles is te overwegen als een korte ziekenhuisopname nog zinvol is, en de techniek niet teveel afleidt van andere wezenlijke zaken in de palliatieve fase. 

Naar de publicatie 

Chou, C.Z., et al (2020) Top Ten Tips Palliative Care Clinicians Should Know About Interventional Pain and Procedures. (niet openbaar) J Pall Medicine 23(10);1386-1391 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie februari 2022. Alle e-pal-artikelen staan hier.