Non-farmacologische verpleegkundige interventies voor pijnverlichting bij patiënten in de palliatieve fase

Patiënten in de palliatieve fase verlangen steeds vaker naar interventies op het gebied van symptoommanagement die complementair zijn aan hun medicamenteuze behandeling. Binnen het multiprofessionele team kunnen verpleegkundigen ondersteunend zijn bij de pijnbestrijding, met het inzetten van niet-farmacologische interventies die zij kunnen aanpassen naar de wensen van de patiënt in de palliatieve fase. Via deze systematische review is onderzocht welke non-farmacologische interventies bruikbaar zijn in de verpleegkundige praktijk bij de pijnbestrijding van patiënten in de palliatieve fase. 

Methodiek

Een opgestelde zoekstrategie werd gebruikt en aangepast naar de databases: PubMed, CINAHL, PsycINFO en Embase. De zoekresultaten hebben we dubbelblind gescreend en de methodologische kwaliteit dubbelblind beoordeeld met de Joanna Briggs Institute Critical Appraisal Tools. Data-extractie vond plaats en de resultaten zijn samengevat. We gebruikten een best-evidence synthese waarin de methodologische kwaliteit, aantal studies met dezelfde interventies en consistentie in resultaten werden vertaald naar sterk, gematigd, gemixt of onvoldoende evidentie. 

Resultaten

We hebben gezocht tot 15-07-2022 en vonden 2385 artikelen. We hebben 22 studies geselecteerd waarin verschillende niet-farmacologische interventies bruikbaar voor de verpleegkundige praktijk zijn gevonden.
Een aantal interventies zijn in meerdere studies onderzocht: massage en virtual reality hadden de meeste evidentie voor het ondersteunen bij pijnverlichting. Kunst therapie had onvoldoende bewijs. Mindful breathing gaf geen significante pijnverlichting. Alle andere interventies zijn onvoldoende onderzocht.
Hypnose, progressieve relaxatie met interactieve geleide visualisaties, cognitive behavioural audiotapes, voetenbad, reflexology en muziektherapie gaven veelbelovende resultaten voor pijnverlichting. Mindfulness-based stress reductie programma's, aromatherapie en aromatherapie massage gaven deze resultaten niet. 

Conclusie/aanbevelingen

Ondanks dat niet alle studies significante veranderingen in pijnscores lieten zien, kunnen non-farmacologische interventies bruikbaar in de verpleegkundige praktijk nog wel klinisch relevant zijn voor patiënte in de palliatieve fase. Vanwege de potentiële waarde die de interventies voor de patiënt kunnen hebben, zou de inzet ervan overwogen moeten worden voor pijnmanagement en verpleegkundigen zouden dan opgeleid moeten worden voor het veilig uitvoeren van de interventies. Onderzoek met sterke methodologische kwaliteit naar niet-farmacologische interventies in de verpleegkundige praktijk voor pijnverlichting bij patiënten in de palliatieve fase blijft noodzakelijk. 

Relevantie voor de praktijk

• De interventies massage, virtual reality en kunst therapie zouden vanwege de beste evidentie een eerste optie kunnen zijn die verpleegkundigen aanbieden aan patiënten. 

• Vanwege de klinische relevantie is het van belang naar de wens van de patiënt, het ziektebeeld en progressie van de ziekte te kijken welke niet-farmacologische verpleegkundige interventies het best passend zijn.  

Referentie

​​van Veen, S., Drenth, H., Hobbelen, H., Finnema, E., Teunissen, S., & de Graaf, E. (2024, January 10). Non-pharmacological interventions feasible in the nursing scope of practice for pain relief in palliative care patients: a systematic review. Palliative Care & Social, Vol.18, pp. 1-23. 

Links

Lees het artikel op SageJournals