Olanzapine vaker voorschrijven bij misselijkheid?

Olanzapine is een atypisch antipsychoticum met een anti-emetische werking. Het wordt ingezet bij chemo-geïnduceerde misselijkheid en braken. In dit onderzoek hebben ze gekeken of olanzapine ook veilig en effectief is bij palliatieve patiënten zonder chemotherapie of bestraling.

Methode

Er is retrospectief onderzoek gedaan in ziekenhuisdossiers van 78 patiënten, waar vanuit een palliatieve consultatie olanzapine is voorgeschreven voor misselijkheid en braken. Om de effectiviteit te meten is gekeken naar het verschil in gebruik van andere anti-emetica en naar de score van misselijkheid en gebrek aan eetlust in een symptoomdagboek. Als bijwerking hebben de onderzoekers onder andere gekeken naar QT-tijd verlenging en sufheid.

Resultaten

De gemiddelde dosis olanzapine lag op 5 mg/dag. Het overige anti-emetica gebruik ging significant naar beneden na de start. De gemiddelde score voor gebrek aan eetlust daalde significant van 3.0 naar 2.1 op een 10-punts schaal. De score voor misselijkheid wordt verder in dit artikel niet beschreven, helaas. Van de 32 patiënten met een bekend ecg, bleken 6 een QT tijd verlenging te hebben gekregen. Zij hadden naast de olanzapine ook nog andere risicofactoren (medicatie of electrolytstoornissen). Bij 7% van de patienten werd sufheid gedocumenteerd na de start van de olanzapine.

Discussie

Het moment van starten van olanzapine kan wel bepalend zijn voor de hoeveelheid andere anti-emetica die gebruikt is. Als het vrij snel na de opname al gestart wordt zal het verschil misschien minder groot zijn. Soms duurt het na opname even voordat er ‘zo nodig’ medicatie wordt voorgeschreven en gegeven. Verder is de vraag hoe relevant de gemeten bijwerkingen (Qt tijd verlenging en sufheid) zijn voor de palliatieve patiënt waarbij comfort meestal het primaire doel is.  

Conclusie

De start van olanzapine lijkt misselijkheid te verminderen en de eetlust te verbeteren. Het wordt over het algemeen goed verdragen, waarbij een (klein) risico op een QT tijd verlenging in het achterhoofd gehouden moet worden.

Commentaar

Ondanks dat olanzapine een plek heeft in de palliatieve richtlijn “misselijkheid en braken” wordt het in de praktijk, buiten de indicatie chemo-geïnduceerde misselijkheid, niet zo vaak ingezet. Ik vond de resultaten uit dit onderzoek niet gigantisch overtuigend, maar zie zeker voordelen. Dankzij de lange halfwaardetijd (ongeveer 30 uur) hoeft het maar een maal daags ingenomen te worden, waarbij inname voor de nacht mogelijk ook nog de slaap kan verbeteren. Het is als smelttablet verkrijgbaar, soms prettiger bij misselijkheid en slikproblemen en het wordt goed verdragen. Het lijkt mij dus zeker de moeite waard het te proberen als de “reguliere” middelen falen.

Over deze publicatie

Bonar S et al. (2023) "Olanzapine for Non-Chemotherapy Related Nausea and Emesis in Patients with a Palliative Care Consult" J Pain Symptom Manage. 2023 Jun 20:S 0885-3924(23)00560-2

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie augustus 2023. Alle e-pal-artikelen staan hier