Geneeskundestudenten en hun ervaring en omgang met de dood van patiënten

Samenvatting

De confrontatie met de dood en het meemaken van stervende patiënten kunnen heftige ervaringen zijn voor geneeskundestudenten. Hun emotionele reacties hierop zijn verschillend, mede bepaald door hun persoonlijke ervaringen en de omstandigheden van het overlijden van de patiënt. Veel gevonden coping strategieën zijn: reflectie, erover praten, afleiding en steun vanuit hun geloof, maar ook vermijding en emotioneel afstand nemen. Hoewel er meer aandacht voor is in de opleiding, voelen veel studenten zich niet voldoende voorbereid op deze ervaringen en missen ze emotionele steun bij collega’s en in de opleiding.

Inleiding

De confrontatie met de dood en het sterven van patiënten is een onlosmakelijk onderdeel van het vak van vrijwel alle medisch specialismen. Ook geneeskundestudenten krijgen hier tijdens hun opleiding mee te maken. In de laatste jaren is er meer aandacht gekomen voor de omgang van artsen met het sterven van patiënten. Een belangrijke ontwikkeling, ook voor geneeskundestudenten. Hun ervaringen, emotionele reacties, coping strategieën en ondersteuning hierbij kunnen bepalend zijn voor hun verdere loopbaan en de uitvoering van hun vak.

Opzet onderzoek/methoden

Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een literatuur-review, waarbij 72 publicaties werden geïncludeerd.

Resultaten

De dood van een patiënt kan een sterke impact hebben op zorgprofessionals in het algemeen en op studenten in het bijzonder. Voor de meesten blijft de eerste stervende patiënt langdurig een sterke herinnering, vaak gecombineerd met beelden, een geur of geluid. Emotionele reacties als angst, verdriet, boosheid en schuldgevoel komen naar voren. Bepalende factoren zijn de persoonlijke connectie met de patiënt en diens familie, de omstandigheden van het overlijden en kenmerken van de patiënt. 

Daarnaast zijn de persoonlijke omstandigheden en levensgeschiedenis van de student zelf van invloed, zoals ervaringen met overlijden in hun eigen omgeving. Dit kan een positieve werking hebben en zorgen voor een betere omgang met patiënten, families en hun behoeften. Het kan echter ook een emotionele veroorzaker zijn en dat kan leiden tot meer moeite met de professionele situatie en de eigen rol hierin. 

Ten opzichte van hun professie zijn de reacties eveneens verschillend. Sommigen geven aan te twijfelen aan hun eigen kennis en vaardigheden. Als coping strategieën benoemen studenten reflectie, erover praten, afleiding en steun vanuit hun geloof. Hierin valt op dat de studenten meer steun vinden bij elkaar of buiten de opleiding, waar de gesprekken in de opleiding zelf en met collega-artsen niet wordt gevoerd of alleen over de klinische en rationele aspecten. Als de impact groot is of emoties te weinig ruimte krijgen, kan het ook leiden tot angst, vermijding of emotioneel afstand nemen.

Conclusie

Deze studie beschrijft de verschillende reacties van geneeskundestudenten op de confrontatie met de dood en stervende patiënten en hun coping strategieën. Het belang van een goede voorbereiding en ondersteunende, open gesprekken in de opleiding en in de werkomgeving met collega artsen wordt onderstreept. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat deze gesprekken veelal over de rationele en klinische kant gaan, waar het spreken over de emoties juist van belang is voor een goede verwerking en positieve impact op hun ervaring en rol als startende medische professional.

Commentaar

Gelukkig is er de laatste jaren meer aandacht voor de impact van stervende patiënten op zorgprofessionals en de emoties die dit op kan roepen. Dit onderzoek benadrukt het belang daarvan en dat dit moet beginnen in de opleiding. Daar worden de professionals, in dit geval artsen, gevormd voor de rest van hun loopbaan. Natuurlijk zijn er rationele en klinische lessen te trekken uit een overlijden en zijn die leerzaam. Tegelijkertijd en wat mij betreft des te belangrijker is het nodig om aandacht te besteden aan welke emotionele reacties die het oproept en hoe hiermee om te gaan. 

Josine Engels,  Coördinator Hospice de Liefde, Trainer en rouwbegeleider Josine’s Care 

Over de publicatie

Lisai-Goldstein Y. et al. (2024) 'Medical students’ experience of a patient’s dead and their coping strategies: a narrative literature review.' American Journal of Hospice & Palliative Medicine  0(0) (2024):1–8. DOI: 10.1177/10499091241264523

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie september 2024. Alle e-pal-artikelen staan hier.