Keuzedeel Palliatieve zorg (K1006) mbo
Onderwijsmateriaal

Keuzedeel Palliatieve zorg (K1006) mbo

  • Aanbieder O2PZ
  • Soort materiaal lespakket
  • Versie 2022
  • Opleiding mbo-verpleegkundige niveau 4, verzorgende (IG) niveau 3
  • CanMEDs rol communicator | communiceren, gezondheidsbevorderaar | maatschappelijk handelen, organisator | organisatie en leiderschap, professional en kwaliteitsbevorderaar | professionaliteit, reflectieve EBP professional | kennis en wetenschap, samenwerkingspartner | samenwerken, zorgverlener | medisch handelen
  • Kosten nee
Voor vragen, neem contact op met:
Ina Keijsers Consortium Beroepsonderwijs
Laatst geactualiseerd: 30 juni 2022


Het Keuzedeel Palliatieve zorg (K1006) mbo is een inspiratiebox met tien thema's​

 

Relevantie van het keuzedeel

Iedere burger moet verzekerd zijn van goede palliatieve zorg op de gewenste plaats, op het juiste moment en door de juiste zorgverleners. De vraag naar palliatieve zorg groeit. In de publicatie Kerncijfers Palliatieve zorg 2019 wordt geschat dat bij ongeveer zeventig procent van de sterfgevallen mogelijk behoefte is geweest aan palliatieve zorg. Een manier om een inschatting te maken van de behoefte aan palliatieve zorg, is te kijken naar sterfte bij aandoeningen waarbij een ziektetraject plaatsvond voorafgaand aan het overlijden (zogenaamde 'verwachte overlijdens'). In 2017 waren dat er 105.766.

Daarnaast geven patiënten, naasten en zorgverleners aan dat zij obstakels in de palliatieve levensfase ervaren rondom informatie en communicatie, coördinatie en continuïteit van zorg en rondom deskundigheid. Dit impliceert ruimte om de kwaliteit en de beschikbaarheid van palliatieve zorg verder te verbeteren.

Een goede start hiervoor is het keuzedeel. Het keuzedeel gaat in op de ervaren obstakels en wil de (aankomende) zorgverlener kennis en vaardigheden rond palliatieve zorg aanreiken en toepasbaar maken. Palliatieve zorg is niet beperkt tot alleen een ziekenhuis of thuis. Palliatieve zorg is van alle werkvelden. Die zorg wordt complexer door technische ontwikkelingen en de ontwikkeling van nieuwe uitgebreide behandelmogelijkheden. 

Beschrijving van het keuzedeel 

Het keuzedeel omvat de volgende uitgangspunten: 

  • Het Kwaliteitskader palliatieve zorg is leidend 
  • Er is aandacht voor de meest voorkomende symptomen 
  • Er wordt gebruikgemaakt van de methodieken Signaleren in de palliatieve fase en Gezamenlijke besluitvorming palliatieve fase.
  • Er wordt veelvuldig gebruikgemaakt van casuïstiek om het geleerde toepasbaar te maken. 
  • Er wordt gewerkt met opdrachten die toepasbaar zijn zowel voor BOL- als BBL-studenten. 

De inhoud van dit keuzedeel is vooral bedoeld als toolbox om invulling te geven aan het eigen keuzedeel binnen de opleiding. Het staat docenten vrij uit dit aanbod te selecteren wat voor de lessen nodig is, waarbij er wel aandacht moet zijn voor alle thema’s uit het Kwaliteitskader palliatieve zorg en de methodieken Signaleren in de palliatieve fase en Gezamenlijke besluitvorming in de palliatieve fase.

Verdieping 

Het keuzedeel omvat een verdieping voor de (aankomend) zorgverlener over het verlenen van palliatieve zorg aan zorgvragers (SBB, Keuzedeel mbo - verdieping palliatieve zorg, K1006). Ze verdiept zich op het gebied van kennis en het toepassen van de kennis op verschillende terreinen, waaronder:

  • De meest voorkomende symptomen, waaronder pijn, benauwdheid, vermoeidheid, delier en misselijkheid en braken.
  • Communicatieve vaardigheden om met de zorgvrager en naasten in gesprek te gaan over de laatste levensfase.
  • Een verdieping in kennis over en reflectie op ethische vraagstukken binnen de palliatieve zorg.
  • Het samenwerken binnen een interprofessioneel team. 

De (aankomend) zorgverlener:

  • verleent passende palliatieve zorg binnen haar werkveld
  • signaleert tijdens de zorg lichamelijke of psychische veranderingen bij de zorgvrager
  • gaat met de zorgvrager en naastbetrokkenen na wat hun wensen en behoeften zijn ten aanzien van de zorg, ondersteuning en begeleiding
  • beantwoordt vragen en geeft informatie over de verschillende mogelijkheden rondom de palliatieve zorg
  • overlegt met collega's en deskundigen (interprofessioneel team) over de wensen en behoeften van de zorgvrager.
  • maakt afspraken over de rollen en taken in de zorg/ondersteuning voor de zorgvrager
  • ondersteunt de zorgvrager en diens naasten tijdens de palliatieve fase en past de zorg aan op de individuele zorgvrager en situatie
  • bespreekt, indien gewenst door de zorgvrager, ethische kwesties met de zorgvrager en naasten
  • schakelt zo nodig hulp in van andere deskundigen

Het keuzedeel is opgebouwd uit een tiental thema’s, te weten:
Thema 1          : Introductie en werkvelden
Thema 2          : Introductie signaleringsinstrument besluitvorming methodiek palliatieve zorg
Thema 3          : Signaleren en markeren
Thema 4          : Proactieve zorgplanning en gezamenlijke besluitvorming
Thema 5          : Coördinatie en continuïteit
Thema 6          : Organisatie van de palliatieve zorg
Thema 7          : De evenwichtige zorgverlener
Thema 8          : Ethiek
Thema 9          : Wet- en regelgeving
Thema 10        : Diversiteit

Thema-onderdelen

De thema’s tezamen dienen ongeveer 240 studiebelastingsuren te hebben. Deze bestaan uit (1) plenaire bijeenkomsten, (2) voorbereidingstijd/leestijd/studeerwerk/verwerkingstijd en (3) praktijkperiode.

Opbouw van elk thema
De opbouw van de verschillende thema’s binnen het keuzedeel wordt uniform ingericht. Er wordt telkens een korte inleiding gegeven op het thema, waarna de leerdoelen worden weergegeven op drie niveaus, te weten starter, gevorderd en beroepsbekwaam: de zogenaamde rubrics.

SOLO
Voorafgaande aan het starten van het keuzedeel kan de student het SOLO-instrument invullen als een nulmeting. De uitkomst toont waar de student staat qua kennis en geeft dus aan waar hij/zij zich op kan richten; starter, gevorderd of beroepsbekwaam. Elk thema dient op het niveau beroepsbekwaam te worden afgerond.

Eindopdracht 
De eindopdracht kan divers zijn, maar moet wel allesomvattend zijn. Denk bijvoorbeeld aan een blog, een vlog, een werkstuk, een complexe casusuitwerking, et cetera. Het geheel dient te voldoen aan de richtlijnen die zijn opgesteld zoals de gestelde eisen in K1006, examinering van Prove2Move en Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

De 10 onderdelen

In dit thema komt een aantal begrippen en basisprincipes over palliatieve zorg aan bod. Daarnaast vindt er een verkenning plaats over de werkvelden waar palliatieve zorg gegeven wordt.

Het instrument ‘SOLO, Zelfinschatting van competenties’ is ook opgenomen in deze map. 

Bekijk het thema Introductie en werkvelden

In dit thema komen de methodiek signaleringset (niveau 3 & 4) en de methodiek besluitvorming in de palliatieve fase (niveau 4 & 6) aan de orde. De methodiek signaleringset is een denk- en werkmethode om stapsgewijs zorgproblemen in kaart te brengen en te bespreken. De methodiek besluitvorming is een toegepaste vorm van klinische redeneren gecombineerd met de principiële uitgangspunten van palliatieve zorg: multidimensionaal, individueel, anticiperend en proactief. Daarnaast worden meetinstrumenten aangeboden om te signaleren, volgen en begrijpen van problemen in de lichamelijke, psychische, sociale en spirituele dimensie.

Bekijk het onderdeel Introductie signaleringsinstrument en besluitvorming methodiek palliatieve zorg

Signaleren is iets of iemand opmerken en dat laten weten. Markeren is afbakenen of positioneren op de juiste plaats. In de palliatieve fase gaat het over het tijdig herkennen dat mensen zich in de palliatieve fase bevinden. Markering is in de palliatieve fase met name het proces van geleidelijke overgang van de meer ziektegerichte behandeling naar meer symptoomgerichte behandeling en de markering van de stervensfase.

In deze map is ook een sub map opgenomen waarin van veelvoorkomende symptomen in de palliatieve fase een PowerPoint presentatie staat.

Bekijk het onderdeel Signaleren en Markeren

Gezamenlijke besluitvorming is een proces waarin de zorgprofessional en de patiënt/naaste gezamenlijk beslissen. De verschillende opties, de voor- en nadelen van de opties en de waarden, wensen en overwegingen die belangrijk zijn voor de individuele patiënt worden besproken. 

Proactieve zorgplanning is het proces van vooruit denken, plannen en organiseren. Vertrekpunt is de gezamenlijke besluitvorming. Proactieve zorgplanning is een continu en dynamisch proces.

Bekijk het onderdeel Proactieve zorgplaning & gezamenlijke besluitvorming

Coördinatie is het op elkaar afstemmen van de zorg of behandelingen verricht door een zorgverlener, door één bepaalde discipline of door verschillende betrokken disciplines en/of zorginstellingen.  

Continuïteit betekent voortgang zonder onderbreking. In de palliatieve zorg betekent dit zorg die naadloos overgaat van de ene zorgverlener naar de andere. Maar het gaat ook over continuïteit in informatie (patiëntendossier) en continuïteit in behandeling waarbij een patiënt met een complexe aandoening erop mag rekenen dat zorgverleners in 1e en 2e lijn hetzelfde behandeldoel nastreven. De logistieke continuïteit gaat over het proces van diagnose, behandeling en mogelijk nazorg.

Sleutelwoord hier is interprofessionele samenwerking.

Bekijk het onderdeel Coördinatie en continuïteit

Organisatie is een systeem waarin mensen met elkaar een bepaald doel nastreven. 

De organisatie van de palliatieve zorg vindt op verschillende niveaus plaats: lokaal, regionaal, consortiumniveau en landelijk.  

Bekijk het onderdeel Organisatie van palliatieve zorg

Evenwichtig betekent een goede balans tussen verstand, gevoel en wil. Deskundigheid is het beschikken over kennis van zaken, ervaring en vaardigheid die nodig is om een taak of functie te vervullen.

Bekijk het onderdeel De evenwichtige zorgverlener

Ethiek richt zich op de praktische vragen van het leven. Met behulp van een stelsel van normen en waarden wordt richting gegeven aan de wijze waarop gehandeld kan/moet worden. Relevante vragen zijn, ‘zijn waarden relatief’? en ‘Wat is goed om te doen voor deze patiënt?

Bekijk het onderdeel Ethiek

Wetgeving omvat verschillende geschreven rechtsregels die afkomstig zijn van de Staten-Generaal en verschillende andere organen. Er zijn veel wetten van toepassing op de gezondheidszorg. Een aantal zijn specifiek voor de palliatieve zorg.

Bekijk het onderdeel Wet- en regelgeving

De Nederlandse maatschappij wordt gekenmerkt door een groot aantal verschillende religies, nationaliteiten, seksuele geaardheden en socio-economische klasse. Ieder heeft zijn eigen waarden, normen en wensen ten aanzien van ziekte en gezondheid.

Bekijk het onderdeel Diversiteit

Licentie

Creative commons: by-nc-sa 

Voor vragen, neem contact op met:
Ina Keijsers Consortium Beroepsonderwijs
Laatst geactualiseerd: 30 juni 2022
Niet gevonden wat je zocht?
Bied je scholing of opleiding aan
Verbeter het onderwijs palliatieve zorg en deel een scholing of opleiding voor publicatie op Palliaweb. Vul op deze pagina de vereiste velden in om je aanbod in te dienen.