Haalbaarheid en effectiviteit van web-based programma's voor proactieve zorgplanning: scoping review

Introductie

Proactieve zorgplanning (ook wel advance care planning - ACP genoemd) stelt mensen in staat om doelen en voorkeuren voor toekomstige zorg en behandeling vast te stellen, deze met naasten en zorgverleners te bespreken, en deze zo nodig vast te leggen en te herzien. ACP wordt meestal uitgevoerd door middel van persoonlijke gesprekken tussen een zorgprofessional, een patiënt, en - indien van toepassing - naasten. Hoewel web-based ACP-programma's het potentieel hebben om patiënten te ondersteunen in ACP, is hun effectiviteit onbekend. In deze studie hebben we de haalbaarheid en effectiviteit van web-based, interactieve, en persoonsgerichte ACP programma's onderzocht.

Methodiek

We zochten systematisch naar kwantitatieve en kwalitatieve studies die web-based, interactieve, en persoonsgerichte ACP-programma's evalueerden in zeven databases waaronder EMBASE, Web of Science, Cochrane Central en Google Scholar. Gegevens over de kenmerken van de inhoud van de ACP-programma's, haalbaarheid, en effectiviteit werden verzameld.

Resultaten

Van de 3.434 titels en abstracts, voldeden 27 studies aan de inclusie criteria, die elf web-based ACP-programma’s evalueerden - tien werden ontwikkeld in de Verenigde Staten en één in Ierland. De onderzochte populaties varieerden van gezonde volwassenen tot patiënten met ernstige aandoeningen. Programma's bevatten meestal informatie over:

• doelen en waarden
• voorkeuren voor zorg en behandeling
• begeleiding in communicatie over deze voorkeuren met zorgverleners of naasten 
• de mogelijkheid om een document te genereren waarin voorkeuren kunnen worden vastgelegd

De deelnemers waren tevreden over de ACP-programma's en beschouwden deze als gemakkelijk in gebruik en niet belastend. De opzet van dertien studies maakte het mogelijk de effectiviteit van vijf programma's te evalueren. Deze studies toonden aan dat ACP-programma's de ACP-kennis significant verhoogden, de communicatie tussen patiënten en hun naasten of zorgverleners verbeterden, het vastleggen van ACP verhoogden, en de overeenstemming verbeterden tussen de wensen van patiënten en de beslissingen van zorgverleners en zorgvertegenwoordigers.

Conclusie/aanbevelingen

Web-based, interactieve, en persoonsgerichte ACP-programma's werden voornamelijk ontwikkeld en geëvalueerd in de Verenigde Staten. Ze bevatten de belangrijkste elementen van ACP, zoals het bespreken en vastleggen van voorkeuren voor toekomstige zorg. Aangezien deelnemers de programma's als gemakkelijk in gebruik en niet belastend beschouwden, bleken ze haalbaar te zijn. In de dertien studies die de effectiviteit van de programma's hebben gemeten, werd een verbetering gezien in ACP kennis, communicatie en het vastleggen van ACP. 

Relevantie voor praktijk

• Web-based ACP-programma’s kunnen ondersteunen in het verbeteren van ACP kennis, communicatie en het vastleggen van ACP.
• De overeenstemming tussen gewenste en ontvangen zorg is nog onvoldoende onderzocht.
• Studies van hoge kwaliteit in verschillende settingen zijn nodig om de haalbaarheid en effectiviteit van web-based ACP-programma's verder vast te stellen.

Naar de publicatie

Van Der Smissen, D., et al (2020) The Feasibility and Effectiveness of Web-Based Advance Care Planning Programs: Scoping Review. J Med Internet Res 22(3);e15578