Verpleegkundige in de hoofdrol bij proactieve zorgplanning?

Samenvatting 

Proactieve zorgplanning (advance care planning, ACP) is nog geen vast onderdeel in de behandeling van patiënten met ernstige COPD. Belangrijke oorzaken daarvan zijn:  

• het onvoorspelbare ziekteverloop  
• de angst dat een gesprek over het levenseinde psychosociale klachten veroorzaakt 

Methode 

In vier Nederlandse ziekenhuizen is onderzocht of een eenmalig ACP-gesprek door een daartoe opgeleide longverpleegkundige de kwaliteit van communicatie tussen arts en patiënt met ernstig COPD over het levenseinde kan verbeteren. Daarbij is gemeten of een ACP-gesprek van invloed is op symptomen van angst en depressie bij patiënt en naasten en of dit gesprek op lange termijn impact heeft op de kwaliteit van sterven. 

Patiënten met ernstig COPD, die voor een exacerbatie in het ziekenhuis waren opgenomen, werden na ontslag thuis bezocht door een longverpleegkundige voor een ACP-gesprek in bijzijn van naasten. Een gezamenlijk gespreksverslag van patiënt en verpleegkundige ging naar de longarts en huisarts. 

Conclusies 

Uit deze studie blijkt dat een eenmalig ACP-gesprek door een longverpleegkundige een positieve invloed heeft op de communicatie over zorg rond het levenseinde tussen arts en patiënt. Er werden binnen zes maanden meer ACP-gesprekken tussen artsen en deze patiënten gevoerd. Symptomen van angst namen duidelijk af bij naasten en er is geen toename van angst en depressie waargenomen bij patiënten. Uiteindelijk blijkt het ACP-gesprek binnen twee jaar niet van invloed op de kwaliteit van sterven. 

Commentaar 

We moeten af van onze koudwatervrees om een ACP-gesprek te starten met patiënten met ernstig COPD en hun naasten. Deze studie laat zien dat geschoolde verpleegkundigen een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de communicatie rond het levenseinde.  

Het lijkt me echter tijdrovend en onwenselijk dat ziekenhuisverpleegkundigen in de thuissituatie ACP-gesprekken gaan voeren. De huisarts zou hierin een actievere rol moeten spelen. Uiteindelijk zullen patiënten met ernstig COPD, in de meeste gevallen, onder de zorg van de huisarts komen. De longverpleegkundige zou transmurale afstemming over de start van ACP goed kunnen coördineren. 

Over de publicatie

Houben, C., et al (2020). Advance care planning bij patiënten met COPD en hun naasten: een clustergerandomiseerde trial. Nederlands-Vlaams Tijdschrift voor Palliatieve Zorg 17(1);72-90 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie november 2021. Alle e-pal-artikelen staan hier.