Markering van de laatste levensfase: validatie van de surprise question bij oudere patiënten

Introductie

Doel van deze studie is het vaststellen van de predictieve validiteit van de surprise question (SQ) voor overlijden na twaalf maanden, bij gehospitaliseerde ouderen. Secundaire doelen: nagaan of de SQ anders presteert bij: artsen versus verpleegkundigen; ouderen versus de oudste ouderen (>80 jaar); een gecombineerde score van arts en verpleegkundige.

Methodiek

Deze prospectieve observationele cohortstudie werd verricht bij patiënten (>60jaar) opgenomen op de afdeling interne geneeskundevan een Nederlands ziekenhuis. Van alle patiënten werd geslacht, leeftijd, overlijden na twaalf maanden en de SQ (Zou het mij verbazen wanneer deze patiënt in de komende twaalf maanden komt te overlijden? Ja/Nee, onafhankelijk door arts en verpleegkundige) geregistreerd. Validiteit werd bepaald aan de hand van positieve/negatieve voorspellende waarden (PVW/NVW), sensitiviteit/specificiteit, odds ratios en de oppervlakte onder de receiver operating characteristic curve (AUC).

Resultaten

De artsen zouden bij 211 (68%) van de patiënten niet verbaasd zijn over overlijden binnen twaalf maanden (SQ ‘Nee’), de verpleegkundigen bij 226 (74%) patiënten. De SQ-scores (‘Ja’ versus ‘Nee’), verschilden significant tussen artsen en verpleegkundigen (p<0.001). Van de 308 geïncludeerde patiënten overleden er 117 (38%) binnen twaalf maanden na afname van de SQ. 

De artsen hadden het maar in 49.3% van de gevallen juist wanneer ze ‘Nee’ antwoordden op de SQ (PVW), de verpleegkundigen in 46.5%. Wanneer ze ‘Ja’ antwoorden (NVW) waren de percentages 86.6% en 87.5%. De sensitiviteit bij artsen was 88.9%, bij verpleegkundigen 91.3% en specificiteit was 44.0% en 36.7%.
Voor de predictieve validiteit werden logistische regressieanalyses verricht. Wanneer de arts ‘Nee’ antwoordde op de SQ was de kans dat deze patiënt daadwerkelijk binnen twaalf maanden overleed 6,28 zo hoog vergeleken met antwoord ‘Ja’ (95% betrouwbaarheidsinterval 3,30-11,95), bij verpleegkundigen was dat 6,07 (2,98-12,38). De AUC was 0,66 voor artsen en 0,65 voor verpleegkundigen. Leeftijd, toegevoegd aan de modellen, bleek eveneens een significante voorspeller, maar verbeterde de AUC met slechts 3,5 punt. Het combineren van de SQ van artsen en verpleegkundigen (beiden ‘Nee’) resulteerde in een verhoogde kans op overlijden van van 8,9 (3,9-20,3) met een AUC van 0,68.

Conclusie/aanbevelingen

Hoewel de SQ een significante voorspeller is voor mortaliteit na twaalf maanden bij gehospitaliseerde ouderen, presteert deze als test maar matig. Ondanks dat de SQ-scores significant verschilden tussen artsen en verpleegkundigen, was de prestatie van de SQ in beide groepen vergelijkbaar; zowel artsen als verpleegkundigen kunnen het overlijden binnen twaalf maanden slecht/matig voorspellen. Uitbreiding naar de al bestaand dubbele surprise question lijkt veelbelovend, maar combinatie van SQ-score van arts en verpleegkundige verdient eveneens nader onderzoek.

Relevantie voor praktijk

• Het tijdig identificeren van patienten in de palliatieve fase is een uitdaging, maar van belang omdat vroegtijdige palliatieve zorg de kwaliteit van leven kan verhogen.
• De surprise question functioneert als test maar matig. De voorspellende waarde bij oudere patiënten in het ziekenhuis lijkt echter acceptabel te zijn, indien de gecombineerde, ononafhankelijke scores van de behandelend arts en verpleegkundige worden gebruikt, aangevuld met leeftijd.
• Toekomstige studies dienen instrumenten te combineren.

Naar de publicatie

Theunissen, M., et al. (2022). The Surprise Question in Older Hospitalized Patients: To Use or Not to Use? J Am Med Dir Assoc.