Waaraan herken ik de stervensfase?

“Hoe lang gaat het nog duren?”, “Moet ik familie gaan bellen?” Het zijn vragen die wijkverpleegkundigen en huisartsen weleens horen bij stervende patiënten. Je kunt in de PaTz groep bespreken:

Hoe herken jij de stervensfase?
Je kunt dit bespreken door alle PaTz deelnemers in de PaTz bijeenkomst te vragen op te schrijven wat ze kunnen waarnemen met hun zintuigen als iemand in de stervensfase is. Bespreek de antwoorden. Is er verschil tussen de antwoorden van wijkverpleegkundigen en die van artsen? Vergelijk de gegeven antwoorden met de signalen hieronder beschreven.
Hoe reageer jij als een naaste vraagt: “Hoe lang gaat het nog duren?”, “Moet ik familie gaan bellen?”

ZIEN

‘Doodsmasker’
Neus ‘steekt meer uit’
Rusteloosheid (terminaal delier)
Niet/nauwelijks eten en drinken, moeilijk slikken
Ernstige vermoeidheid/verzwakking (Karnovsky performance status ≤ 30)
Verminderd bewustzijn
Toenemende desoriëntatie (soms hallucinaties)

VOELEN - TAST

Vastklampen
Zoekend, plukkend gedrag
Snelle, zwakke pols
Koud aanvoelende extremiteiten

RUIKEN

Doodslucht
Typische ademgeur
De ‘doodsangst’

HOREN

Patiënt vertelt dat het einde nadert; vraagt om ziekenzalving
Patiënt klaagt over (intense) kou
Verminderde communicatie
Hoorbare, reutelende ademhaling; Cheyne-Stokes ademhaling

INTUITIE – ZESDE ZINTUIG en WETEN (kennis, ervaring)

Veranderingen van gedrag
Niet-pluisgevoel, Je ‘weet’ het
De patiënt doet iets ongewoons; neemt bijvoorbeeld anders afscheid …
Vreemde dromen over overleden mensen, angstdromen, ….

Stervensproces (Hockley et al. 2010)

Herken het sterven – patiënt heeft misschien week/weken te leven:

Is een groter deel van de dag aan het slapen dan dat hij/zij wakker is
Is niet langer geïnteresseerd in eten
Drinkt onvoldoende

Perifere shutdown – patiënt heeft misschien dag/dagen te leven:

Deels bij bewustzijn
Spitse neuspunt
Moeizame ademhaling
Blauwe en koude extremiteiten / vlekken – iemand hoeft het zelf niet koud te hebben en kan rusteloos overkomen, wat vaak wordt veroorzaakt doordat ze het te warm hebben
Reutelen – niet in staat zijn om slijm uit de luchtpijp op te hoesten

Centrale shutdown – patiënt heeft misschien uur/uren te leven:

In coma
Zwakke pols
Ademhaling wordt ‘oppervlakkig’