Projecten en thema's
De komende twee jaar gaan alle zorgorganisaties in Drenthe e.o. samen met Netwerken Dementie Drenthe, Huisartsenzorg Drenthe, Drentse Zorgtafel en Alliantie Ouderen werken aan de implementatie van het ACP stappenplan en ACP gespreksvoering.
Zie voor meer informatie de Website Voorbereiding Laatste Levensfase
Wil je meer inspiratie op doen kijk dan eens op de website “Ik wil met je praten nu”. Daar vind je veel tips, tools, filmpjes over het voeren van gesprekken over het levenseinde met verschillende doelgroepen. https://www.ikwilmetjepraten.nu/praten-met/
Omdat parkinsonpatiënten na hun diagnose een vrij lange levensverwachting hebben, is de zorg vaak anders georganiseerd.’ Zo is er weliswaar een sterk netwerk van paramedische zorgverleners die zich hebben laten bijscholen in parkinsonzorgverlening, maar niet alle zorgverleners beschikken over de nodige kennis van de palliatieve fase. ‘Nadat de neuroloog de diagnose heeft gesteld krijgen patiënten in de late fase van de ziekte te maken met de huisarts voor hun medische zorg, en dat is een generalist. Veel zorgverleners gaan zwemmen, omdat ze niet goed weten wat ze ermee aanmoeten wanneer een patiënt erg achteruit gaat.’
Patiënten kampen in de gevorderde fase van Parkinson vaak met cognitieve en gedragsveranderingen, waardoor de zorg ‘langs hen heen gaat’ en belangrijke zaken rondom de laatste levensfase vaak te laat worden besproken. Hierdoor rust de verantwoordelijkheid, het organiseren van zorg en het maken van keuzes op de (vaak al overbelaste) mantelzorger. Veel mantelzorgers raken hierdoor nog ernstiger belast of komen in een crisissituatie terecht.
(Bron: ZonMw, Parkinsonsupport van A naar Beter)
De ziekte van Parkinson verloopt bij iedereen anders. De laatste levensfase tijdig markeren kan het leven in die periode voor alle betrokkenen lichter maken. Lees hier de ervaringen van Dorian van Amelsvoort en Trudy Bloem. Bekijk ook de Gesprekshulp voor de late fase van de ziekte van Parkinson met Tijdige informatie en voorbeeldvragen voor mensen met de ziekte van Parkinson en hun naasten.
Bekijk ook de film: 'Voorbereiden op de laatste levensfase bij Parkinson'
In mei 2017 is dit gezamenlijk Ligare project van start gegaan in de vier noordelijke provincies.
Veel mensen die ziek zijn gaan zichzelf vragen stellen. Als de ziekte levensbedreigend is, kunnen deze vragen levensgroot zijn. ‘Waar heb ik dit aan verdiend?’, ‘Wat heb ik verkeerd gedaan?’, ‘Waarom moet ik zo lijden?’, ‘Wat heeft mijn leven zo nog voor zin?’, ‘Ben ik anderen niet alleen maar tot last?’. Levensvragen als deze worden ook wel zinvragen of existentiële vragen genoemd. Het zijn de grote vragen van het leven waarvoor veel mensen een antwoord zoeken in hun levensbeschouwing of religie. Iedereen die in de palliatieve zorg werkt komt vroeg of laat met deze vragen in aanraking. Soms worden ze letterlijk in de vorm van vragen gesteld, soms blijkt uit verhalen of kleine opmerkingen dat mensen zoeken naar betekenis en zin. Hoe ga je hiermee om? Wat kun je zelf doen en wanneer is het verstandig om collega’s van andere disciplines erbij te roepen?
Binnen Ligare is door consortiumleden en patiënten aangegeven de spirituele zorg meer te willen inbedden in het reguliere zorgproces. Voor zorgverleners is een digitale leerwerkplaats gebouwd.
De digitale leerwerkplaats spirituele zorg kunt u vinden op: https://palliaweb.nl/onderwijsmaterialen/zingeving-in-de-palliatieve-fase-(leerwerkplaats).
Meer informatie over het project kunt u vinden op www.consortiumligare.nl
Het netwerk palliatieve zorg Meppel-Steenwijkerland heeft samen met IKNL en Fibula een zelfevaluatie palliatieve zorg ontwikkeld voor zorgorganisaties binnen een netwerk palliatieve zorg. Het doel van de audit is om de kwaliteit van zorg in de eigen instelling te toetsen aan het kwaliteitskader palliatieve zorg en een beeld te krijgen van verbeterpunten.
Zorgorganisaties die gewerkt hebben met de zelfevaluatie geven aan dat zij door meer inzicht hebben gekregen in wat er op het gebied van palliatieve zorg binnen hun zorgorganisaties wordt geleverd en wat er mogelijk is. Ze zijn zich meer bewust van het belang van palliatieve zorg, zien eventuele knel- en verbeterpunten voor de organisatie en zetten palliatieve zorg prominenter op de agenda.
Op het youtube kanaal van PZNL staan drie filmpjes met interviews over de ervaringen met de zelfevaluatie palliatieve zorg van respectievelijk een ziekenhuis, een verpleeghuis en een thuiszorgorganisatie. Aan het woord komen zorgverleners en de rol van de netwerkcoördinator wordt toegelicht. De filmpjes geven een beeld van het doel, de werkwijze en wat het uitvoeren van de zelfevaluatie hen heeft opgeleverd.
Ze zijn bedoeld ter informatie en inspiratie.
Voor meer informatie over de zelfevaluatie kunt u contact opnemen met de netwerkcoördinator Hennita Schoonheim, h.schoonheim@icare.nl.
Wat is een kennisdrager palliatieve zorg? Vanaf 2009 hebben de netwerken palliatieve zorg in Drenthe-Steenwijkerland afspraken gemaakt om te werken met kennisdragers palliatieve zorg. Het werken met kennisdragers is niet vrijblijvend voor zorginstellingen. Zorginstelling hebben met elkaar afgesproken dat ze werken met een beleidsplan palliatieve zorg waarin o.a. beschreven staat hoe ze kennisdragers inzetten en faciliteren.
Een kennisdrager heeft bijvoorbeeld de volgende taken:
- Is de vraagbaak voor de collega’s in het eigen team met betrekking tot palliatieve zorg.
- Brengt het team op de hoogte van alle vernieuwingen in de palliatieve zorg, die van belang zijn om goede zorg te leveren. Volgt scholing over palliatieve zorg om deskundigheid op peil te houden
- Volgt de bijeenkomsten voor kennisdragers palliatieve zorg , die 2 keer per jaar worden georganiseerd
- Signaleert verbeterpunten, knelpunten en weerstanden in de palliatieve zorg en maakt deze bespreekbaar in het teamoverleg en in de bijeenkomsten voor alle kennisdragers palliatieve zorg en levert input aan evt. op te stellen of aan te passen beleid.
- Is in staat om (zo nodig samen met) collega kennisdragers deskundigheidsbevordering te geven aan de andere medewerkers binnen de organisatie, in de vorm van een scholingsmiddag of klinische les
- Heeft mandaat van de organisatie om zaken te organiseren en op te zetten
- Is onderdeel van de werkgroep palliatieve zorg binnen de zorginstelling en is aanwezig bij de vergaderingen hiervan.
PaTz staat voor palliatieve thuiszorg en heeft als doel de samenwerking tussen huisartsen en (wijk)verpleegkundigen te bevorderen en hun deskundigheid te verhogen. Door vroegtijdig patiënten in de laatste levensfase in beeld te brengen en te anticiperen op hun zorgbehoefte neemt de kwaliteit in de palliatieve thuiszorg toe.
Doelen van Patz:
- Het vroegtijdig identificeren van mensen met palliatieve zorgbehoeften d.m.v. Advance Care Planning (wensen van de patiënt in kaart brengen) en proactieve zorgplanning (anticiperen op benodigde zorg) met behulp van een palliatieve zorg register.
- Het vergroten van deskundigheid door gezamenlijk bespreking van casus onder begeleiding van een consulent palliatieve zorg en evalueren van geboden zorg. Het verbeteren van de samenwerking in de eerste lijn, elkaar kennen, korte lijnen, onderlinge steun bij emotioneel beladen casuïstiek.
- Het voorkomen van onnodige ziekenhuis opnames.
Uitgebreide info over PATZ kunt u vinden op www.patz.nu
Wilt u een PATZ groep starten dan kunt u contact opnemen met de netwerkcoördinator, Hennita Schoonheim, h.schoonheim@icare.nl
De stervensfase is een periode waarin alle dimensies van de palliatieve zorg intensief samenkomen. Het Zorgpad Stervensfase is een instrument voor het leveren van goede palliatieve zorg. Het is een zorgdossier, een checklist en een evaluatie-instrument in één. Het is een hulpmiddel om de kwaliteit van zorg, de communicatie met de patiënt en diens naasten en de samenwerking tussen zorgverleners te waarborgen.
Uit onderzoek blijkt dat het Zorgpad Stervensfase:
- bijdraagt aan de kwaliteit van zorg voor de stervende patiënt
- de symptoomlast in de laatste levensdagen vermindert
- de communicatie met zowel de patiënt als diens naasten verbetert
- bijdraagt aan de multidisciplinaire samenwerking
Het Zorgpad Stervensfase kan gebruikt worden in de thuissituatie door huisartsen en thuiszorgmedewerkers, in het hospice, het ziekenhuis, het verpleeghuis en het verzorgingshuis.
Het zorgpad stervensfase is ontwikkeld door Integraal Kankercentrum Nederland en het Erasmus MC in Rotterdam. Kijk voor meer informatie op www.zorgpadstervensfase.nl.
Wilt u starten met het Zorgpad Stervensfase dan kunt u contact opnemen met de netwerkcoördinator, Hennita Schoonheim, h.schoonheim@icare.nl.
Zorgvragers in de palliatieve fase zijn gebaat bij goede zorg. Hierbij is tijdige signalering essentieel om onnodige problemen in deze laatste fase te voorkomen. Verzorgenden signaleren vaak als eerste een verandering in conditie, Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) of gedrag bij zorgvragers omdat zij dag en nacht bij de zorgvrager zijn.
Signalering in de palliatieve fase
De methode Signalering in de palliatieve fase biedt verzorgenden concrete handvatten voor signalering, uitvoering en evaluatie van zorg. Hierbij is de last die de zorgvrager ervaart het uitgangspunt. Deze methode is in 2016 herzien en aangevuld voor palliatieve zorg bij zorgvragers met dementie in samenwerking met experts op het gebied van dementie en tien pilotinstellingen.
Methode in het kort
De methode kent vijf fasen om stapsgewijs zorgproblemen te signaleren en deze vervolgens aan te pakken. De verzorgende doorloopt deze fasen per zorgprobleem met behulp van de signaleringskaarten en bijbehorende achtergrondinformatie. Per stap noteert de zorgprofessional de resultaten op het werkblad.
De vijf fasen zijn:
- Signalering in de palliatieve fase 1 low res observeren (inventariseren van klachten en verschijnselen)
- onderzoeken (aanvullende gegevens verzamelen)
- overleggen (voorbereiden en bespreken)
- zorgleefplan vaststellen en uitvoeren (in overleg met zorgvrager en naasten)
- evalueren (observeren en rapporteren over effect van zorg.
De methode wordt gebruikt op het moment dat:
- een plotselinge verslechtering van de algehele gezondheidstoestand optreedt of een specifiek symptoom verergert;
- er steeds minder comfort voor de patiënt is, bijvoorbeeld door pijn, verwardheid of angst;
- meerdere zorgproblemen tegelijkertijd optreden;
- een ’niet-pluis’-gevoel bij de zorgprofessional ontstaat;
- voorbereiding op overleg met collega's.
Implementatie en borging
Implementatie van ‘Signalering in de palliatieve fase’ binnen een zorginstelling vraagt meer dan het aanleren van een nieuwe werkmethodiek. Het stellen van randvoorwaarden, inrichten van een projectgroep, benoemen van ieders rol en taken en borgingsstrategieën vooraf bepalen, zijn belangrijke factoren voor een succesvolle implementatie. Om zorginstellingen hierbij te ondersteunen is een handreiking en implementatieformat ontwikkeld.
Scholingsmogelijkheden
Wilt u binnen uw organisatie de methode ‘Signalering in de palliatieve fase’ invoeren, dan is het mogelijk om op eigen locatie, regionaal of landelijk deel te nemen aan de door IKNL verzorgde train-de-trainer. De train-de-trainer stelt de deelnemer in staat om anderen de methodiek aan te leren en voor een specifieke groep een implementatieplan te ontwikkelen. Zie hier het complete opleidingsoverzicht van IKNL.
Wilt u binnen uw organisatie een training geven over de methode 'Signalering in de palliatieve fase', dan kunt het lesmateriaal en de docentenhandleiding opvragen bij Marjolein Verkammen, adviseur palliatieve zorg. Mantelzorger van een partner met dementie: “Mag ik ook zo’n set! Het is zo goed en fijn om te weten welke zorgproblemen kunnen ontstaan in de palliatieve fase. Dan kan ik die zelf ook tijdig herkennen en overleggen met de zorg.”
Resultaat
Werken aan de hand van de methode Signalering in de palliatieve fase:
- helpt in de afstemming van de zorg op datgene wat de zorgvrager aangeeft en belangrijk vindt;
- ondersteunt de verzorgende in het proces van signaleren, in kaart brengen en verwoorden van zorgproblemen;
- versterkt de samenwerking met collega’s;
- draagt bij aan kennis van symptomen in de palliatieve fase.
Een verzorgende: “Door het gebruik van de set sta ik bewuster stil bij de palliatieve fase en wat de zorgvrager graag nog wil” Dit traject is één van de, door onafhankelijk experts gekozen, Goede Voorbeelden om de kwaliteit van palliatieve zorg te verbeteren. Lees meer en bekijk de film.
Bron: www.iknl.nl; geplaatst 28-08-2017
Symptoommanagement in de palliatieve fase is voor patiënten van groot belang. U als professional wilt graag adequaat reageren op problemen die zich voordoen en daarbij rekening houden met de prioriteiten en wensen van de patiënt.
Besluitvorming in de palliatieve fase
De methode Besluitvorming in de palliatieve fase biedt structuur in het maken van afwegingen en zorgt voor transparantie in de besluitvorming voor patiënt, naasten en professionals. In de praktijk is de methode ook handig om te gebruiken tijdens multidisciplinaire besprekingen. De methode wordt aangeboden in een handzame set klaar voor gebruik in de dagelijkse praktijk.
Programma op maat
IKNL kan professionals leren werken aan de hand van deze methode. Afhankelijk van de situatie in uw organisatie ontwikkelt IKNL een programma op maat. Dit programma bestaat uit training, coaching en effectmeting van het gebruik van de methode op de kwaliteit van de zorg.
Resultaat
- Werken met de methode Besluitvorming in de palliatieve fase:
- Leidt tot betere toepassing van de richtlijnen Palliatieve zorg met als doel optimale symptoombehandeling;
- Ondersteunt de gezamenlijke besluitvorming in het multidisciplinair overleg (MDO);
- Zorgt dat de hulpvraag van de patiënt altijd centraal staat;
- Maakt de besluitvorming transparant voor patiënt, naasten en professionals;
- Maakt de kwaliteit van de zorg inzichtelijk en meetbaar.
'We zijn erg blij met deze cursus. Goed om het gezamenlijk te doen met de huisartsen die betrokken zijn bij het hospice en om ons nog meer te verdiepen in de speciale zorg in de laatste levensfase. We hebben geleerd om op een methodische wijze naar signalen en symptomen te kijken, vragen onze gasten wat hun belangrijkste klacht is en zoeken daar een passend beleid bij. Zo proberen we leven toe te voegen aan dagen, in plaats van dagen aan leven.' Joke Overeem van Hospice de Regenboog
‘De gast is door het werken met de besluitvormingsmethodiek meer centraal komen te staan. Er wordt meer gewerkt vanuit zijn/haar insteek in plaats van de invulling vanuit de zorgverlener’ Hospice Nijkerk
‘Hoewel we nog maar net begonnen zijn met de implementatie van de besluitvorming, zien we dat het bij casuïstiekbesprekingen al in de manier van werken is geïntegreerd’ Zorggroep Oude en Nieuwe Land, Emmeloord
Dit traject is één van de door onafhankelijk experts gekozen Goede Voorbeelden om de kwaliteit van palliatieve zorg te verbeteren. Lees meer en bekijk de film.
bron: www.IKNL.nl; geplaatst 28-08-2017