Samenvatting Honderd jaar geleden werd Cicely Saunders geboren. Zij introduceerde  de term totale pijn, waarbij zij duidelijk maakte dat er naast een fysieke dimensie, ook psychologische, sociale en spirituele factoren een (interactieve) rol spelen. Vanuit deze gedachte ontstond de gespecialiseerde palliatieve zorg. Hoe staat het nu met dit gedachtengoed?